КАТАБОЛИЗМ

Амьд биеийн эс дотор нийлмэл бодис нийлэгжих үзэгдлийн зэрэгцээ бас задрах үзэгдэл буюу катаболизм(диссимиляци) байнга явагддаг. Нийлмэл органик молекулуудыг энгийн молекул болгож задалдаг химийн урвалуудыг бүхэлд нь катаболизм гэнэ. Өөрөөр хэлбэл үүсэж нөөцлөгдсөн нийлмэл өндөр молекултай нэгдлүүд задарч энерги ялгарч энгийн бага молекуултэй нэгдэл үүсгэдэг. Жишээн:

·        Уураг амин хүчил+амин хүчил

·        Гликоген, цардуул, целлюлоз -  глюкоз+глюкоз

·        Нуклейн хүчил-  нуклеотид+нуклеотид

·       Липид-  өөхний дээд хүчил+глицерин

Эдгээр урвалууд нь органик молекул дахь химийн энергийг бэлнээр нь суллаж өгдөг. Энэ энергээр ХФА-г ГФА болгож фосфоржуулсанаар дахин хэрэглэхэд хялбар болгож, ГФА байдлаар хадгалдаг. Катаболизмын урвалуудын чухал хэсэг нь гликолиз, Кребсийн эргэлт, электрон тээвэрлэх хэлхээ юм.

Гликолизын үед 6 нүүрстөрөгчийн атомтай, глюкозын молекул 3 нүүрстөрөгчийн атомтай пируватын 2 молекул болж задардаг. 2ГФА зарцуулдаг боловч 4 ГФА шинээр үүсдэг. Кребсийн эргэлтээр илүү олон ГФА нийлэгждэг.

Эмийн ургамал, түүний нөлөө

Эмийн ургамал нь ил шархнаас эхлээд өвчин эмчлэх, биеийн эсэргүүцэл сайжруулахаас гадна будаг, үнэртэн, гоо сайхны бүтээгдэхүүн хийхэд ашиглагддаг. Үнэртэн хийхэд хэрэглэдэг төрлүүдийг ерөнхийд нь херб гэж нэрлэнэ.

Хүн төрөлхтний олон мянган жилийн турш хуримтлуулсан туршлагад үндэслэж, эмийн ургамал гэсэн ангилал бүрдэн бий болсон юм. Аль ч үндэстний уламжлалт анагаах ухаанд эмийн ургамал ашигласан эмчилгээ ашиглагддаг билээ.

Орчин үед шинжлэх ухааны хөгжлийн үр дүнд дээрх баталгаатай бус мэдээллүүдийг судлан, хүний биед эерэг нөлөө үзүүлэх эсэхийг шинжлэх ухааны үндэслэлтэйгээр тогтоож, анагаах ухааны салбарт өргөн ашиглаж байна. Мөн зарим эмийн ургамлыг хүн төрөлхтөн тариалах болжээ.

Ургамал нь нэг байрандаа байдаг тул гадны биетээс хамгаалахын тулд бусдад хор учруулах бодисыг өөртөө агуулах нь элбэг. Энэхүү бодисууд нь өвчин үүсгэгч нянг устгах зэрэг нөлөө үзүүлдэг боловч хүнд бараг нөлөөгүй байх магадлалтай. Иймээс ургамлыг хүн төрөлхтөн эртнээс анагаах ухаанд ашиглаж ирсэн гэж үздэг.